Het overstappen van aardgas op een andere duurzame warmtebron in Voorschoten gebeurt niet van de één op de andere dag. Ook is niet in elke buurt in Voorschoten dezelfde oplossing mogelijk. Daarom maakt de gemeente dit jaar een plan op hoofdlijnen: de transitievisie warmte. Daarin staat wat de meest logische keuze zou zijn per buurt om over te stappen en op welke termijn een buurt zou kunnen overstappen. Daarbij bekijken we ook per wijk of een tussenoplossing een goed idee is, zoals woningisolatie, energie besparen of overstappen op een hybride warmtepomp, die een stuk minder aardgas verbruikt. Eind 2021 moesten alle gemeenten in Nederland een transitievisie warmte klaar hebben. De visie is in onze gemeente door de gemeenteraad vastgesteld op 16 december 2021. We hebben nu een globale visie tot 2050 gemaakt. Nu gaan we de aankomende jaren per buurt verder werken aan wijkuitvoeringsplannen.

Ongeveer 95% van Nederlandse huishoudens gebruikt aardgas om het huis te verwarmen, mee te koken of voor warm water. Gemiddeld verbruiken Nederlandse huishoudens jaarlijks zo’n 1400 m³ aardgas. Het grootste deel van het aardgas, zo’n 80%, is om de woning te verwarmen. De rest wordt gebruikt voor koken, douchen en warm water.

Concreet betekent de overstap dat u in de toekomst geen cv-ketel, fornuis en geiser op aardgas meer gebruikt. Dit vraagt aanpassingen in bestaande woningen, bedrijven en openbare gebouwen. Hoe die aanpassingen er precies uit gaan zien, kiezen we per buurt of woning. De keuzes hiervoor maken we samen met inwoners, ondernemers en andere organisaties. Als u eigenaar van een woning bent of een woning of bedrijfsgebouw huurt, en u gebruikt aardgas, dan betekent dit dat er een moment komt dat er veranderingen aan uw woning of pand gaan plaatsvinden. Dit gebeurt voor 2050. Uiteraard houden wij u hierover zo goed mogelijk op de hoogte.

De alternatieven voor aardgas zijn nog volop in ontwikkeling. We verwachten dat deze ontwikkelingen zo snel gaan, dat er ook de aankomende jaren verschillende alternatieven bij zullen komen. Op dit moment doen we onderzoek naar welke alternatieven er in Voorschoten mogelijk en gewenst zijn. De eerste uitkomsten staan in de transitievisie warmte.

Stoppen met aardgas en overstappen op een duurzame energiebron brengen kosten met zich mee. Hoe hoog deze kosten zullen zijn, is nog niet bekend: dat hangt af van de keuzes die we uiteindelijk per buurt maken. Wel staat in het Klimaatakkoord dat alle inwoners, ondernemers en andere organisaties mee moeten kunnen doen, en de oplossingen dus ook betaalbaar moeten zijn. Er wordt gezocht naar oplossingen die 'woonlastenneutraal' zijn: dat betekent dat de maandelijkse lasten die een huishouden betaalt aan energie en hypotheek of huur niet hoger worden.

De landelijke overheid kijkt naar verschillende opties om het stoppen met aardgas voor iedereen betaalbaar te maken. Eén van de mogelijkheden is het voorfinancieren van de nodige investeringen. Bijvoorbeeld met het Nationaal Warmtefonds of een gebouwgebonden financiering.

De gemeente vindt het belangrijk dat inwoners, ondernemers en andere organisaties betrokken zijn bij de overstap van aardgas naar duurzame warmte. Ook omdat heel vaak een deel van de maatregelen bij de inwoners thuis moet worden genomen. Daarom was het heel fijn dat meer dan 600 inwoners hebben meegedacht bij het maken van de warmtevisie. Nu en de komende jaren, als we meer per wijk aan de slag gaan, bijvoorbeeld met isolatieprojecten, willen we dat heel graag samen met mensen doen die ermee te maken hebben.

De mogelijke groengasproductie in de regio, maar ook (inter)nationaal, ligt ver onder de huidige aardgasvraag. In het Klimaatakkoord heeft de groengassector gezegd te willen proberen om in 2030 in Nederland 70 PJ groengas te produceren. Dit is ongeveer 6% van de aardgasvraag van dit moment. Het is nog onbekend of dat doel gehaald wordt, maar groengas zal sowieso een schaars product blijven. De beschikbaarheid van groengas daarna is nog onzeker.

Kernenergie is een optie voor CO₂-neutrale grootschalige elektriciteitsopwekking. Die is niet direct gekoppeld aan de warmtevoorziening van de gebouwen. Vanwege het nationale belang is de regie op kernenergie vanuit het Rijk en niet vanuit de lokale of regionale overheid. Kernenergie kan dus een rol spelen, maar dit is niet iets voor lokaal niveau.

Dat zal per buurt verschillend zijn. Als de gemeente een buurt aanwijst die in aanmerking komt voor een collectieve oplossing, dan zult u een aanbod krijgen. U kunt dit weigeren als u een alternatieve oplossing heeft die minimaal gelijkwaardig of beter is dan de collectieve oplossing.

Voor warmtepompen gelden sinds kort (strenge) geluidsnormen. Het geluid van de warmtepomp wordt geproduceerd door de buitenunit van een warmtepomp, en daarvoor zijn de normen opgesteld. Ook zijn er goede mogelijkheden om aan dat geluid iets te doen, bijvoorbeeld door de buitenunit af te schermen  /in te pakken of te plaatsen op een plek waar u er bijna niets van hoort.  Als er voldoende ruimte is, kan de buitenunit vervangen worden door een zogenaamde bodemlus. Deze oplossing is wel kostbaarder dan een buitenunit, maar produceert minder geluid en heeft een hoger rendement.

De betrouwbaarheid van een warmtepomp is vergelijkbaar met de betrouwbaarheid van een CV-ketel. Een warmtepomp is een bewezen techniek die al meer dan 15 jaar toegepast wordt in woningen. De betrouwbaarheid van een warmtenet is vergelijkbaar met die van het huidige elektriciteits- of gasnet. De bedrijven die een warmtenet aanleggen en de warmte leveren zijn gerenommeerde partijen met zeer veel ervaring. Zij moeten garanties geven op de levering van warmte aan woningen. Hiervoor is toezicht vanuit het Rijk geregeld via de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

U kunt advies inwinnen bij het Regionaal Energieloket of, als u een monument heeft, bij De Groene Grachten.

Alle nieuwbouwhuizen zijn aardgasvrij. Zij worden niet meer aangesloten op het aardgasnetwerk.

Ook bedrijven zoals scholen, kantoren en winkels, moeten in 2050 aardgasvrij verwarmen. Zij zijn ook onderdeel van wijkgerichte aanpak in de transitievisie warmte.

Dat gebeurt op basis van diverse uitgangspunten. Denk hierbij aan maatschappelijke kosten of kosten voor de eindgebruiker, maar ook bijvoorbeeld aan de ruimte die beschikbaar is in de ondergrond of aan vervangingsmomenten van gasleidingen of riolering bijvoorbeeld. Tot slot is er ook bereidheid nodig van de woningeigenaren.       

Energiebesparende maatregelen zijn altijd goed. Denk hierbij aan isolatie, dubbel of triple glas, ventilatie met warmteterugwinning en lage temperatuurverwarming.

In de transitievisie warmte staat dat we vanaf dit jaar, 2022, vooral willen starten met isoleren. Want daarmee bespaar je meteen energie en verminder je CO₂. Ook is een tussenoplossing een goed idee zoals verwarming via een hybride warmtepomp. Ten slotte stappen we definitief over op aardgasvrij verwarmen. Nu de warmtevisie er is, gaat de gemeente samen met de inwoners uitvoeringsplannen opstellen. In allerlei buurten zullen we de komende jaren aan de slag gaan. Daarbij is de ene buurt dan verder dan de andere. Dat hangt van alles af: het type woningen, of mensen graag willen overstappen, of die overstap makkelijk kan etc. Nieuwbouwwijken worden zonder aardgasaansluiting aangelegd. Ook kunnen woningeigenaren zelf ervoor kiezen om hun huis helemaal duurzaam te verwarmen.

Het rendement van warmtelevering is een optelsom van de rendementen van de warmtebron, bijstook, het warmtenet en de warmteaansluiting. De manier waarop de warmtebron warmte produceert, is hierin het meest bepalend. Sommige fabrieken hebben warmte over (restwarmte), ook bij geothermie is de warmte er al. Het winnen van deze warmte kost heel weinig energie vergeleken met hoeveel het oplevert. Dit is nog efficiënter dan een elektrische warmtepomp. Bij een elektriciteitscentrale of biomassacentrale kost het produceren van warmte wel energie. Het rendement is hier 150% respectievelijk 80%. De bijstook levert 20% van de warmte en is meestal een gasketel met een rendement van 90-100%. Tijdens het transport van bron naar woning gaat momenteel ongeveer 20% van de warmte verloren. In de toekomst daalt het verlies, het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht met ruim 40% in 2050.

Het jaarrendement (Seasonal Coefficient of Performance, SCOP) van een elektrische warmtepomp loopt uiteen van 200% tot 500% à 600%. Dat hangt onder andere af van het type warmtepomp (bodemwarmtepomp, buitenluchtwarmtepomp of ventilatiewarmtepomp) en de woningisolatie. Dit betekent dat een warmtepomp 1 kWh elektriciteit omzet in 2 tot 5 à 6 kWh warmte. Dit is veel hoger dan het rendement van een gasketel, dat ongeveer 100% is. Elektrische warmtepompen zijn dus een heel efficiënte techniek.

Zonneboilers zijn een duurzame techniek. Zonneboilers worden vooral gebruikt voor warm water. Voor de transitievisie warmte kijken we alleen naar technieken die ook voor ruimteverwarming gebruikt kunnen worden. Een nieuwe techniek zijn PVT-panelen. Deze panelen produceren warm water en elektriciteit. Zo'n PVT-paneel kan gecombineerd met een warmtepomp de woning verwarmen. Woningeigenaren in buurten die volledig elektrisch gaan verwarmen, kunnen dit ook voor hun woning overwegen. Dit is uiteraard een vrije keuze voor de woningeigenaar en het verschilt per situatie of dit aantrekkelijk is.

Het doel van de warmtetransitie is om uiteindelijk CO₂-neutraal uw woning te gaan verwarmen. Als uw buurt aangewezen wordt voor een collectieve oplossing, krijgt u een aanbod. Als woningeigenaar heeft u de uiteindelijke beslissing of hier op dit aanbod in gaat. U kunt dit weigeren als u een alternatieve oplossing heeft die minimaal gelijkwaardig of beter is dan de collectieve oplossing.

We hebben nog niet overal antwoord op, daar moeten we eerlijk over zijn. In de transitievisie warmte staat globaal wat we van plan zijn in Voorschoten. Maar de hele overstap naar duurzame warmte duurt nog tot 2050. In de tussentijd zijn er ongetwijfeld ook nieuwe ontwikkelingen. Heeft u vragen waar u het antwoord nog niet op kunt vinden? Laat het ons weten, dan kijken we hoe we die zo goed mogelijk kunnen beantwoorden. We kunnen uw vraag dan ook bij deze veelgestelde vragen plaatsen. Mail naar duurzaam@voorschoten.nl.

Het belangrijkste is dat u ervoor zorgt dat u nu al minder gas nodig heeft voor verwarming door te isoleren. Als huiseigenaar kunt u maatregelen nemen zoals dak-, vloer- en spouwmuurisolatie, HR+++ glas en zonnepanelen. Als huurder kunt u kleinere maatregelen nemen zoals het plaatsen van tochtstrips of het aanbrengen van radiatorfolie. Vraag bij de verhuurder of woningbouwcorporatie na wat de plannen en mogelijkheden zijn voor grotere maatregelen. Als u de mogelijkheid heeft om te kiezen hoe u kookt, kies dan voor inductie.

Isolatie is de eerste stap bij het verduurzamen van uw woning. Het brengt uw energieverbruik namelijk flink omlaag. Met goede isolatie gaat heel weinig warmte verloren en heeft u minder energie nodig om uw huis te verwarmen. De temperatuur in huis blijft gelijk. In de winter blijft een goed geïsoleerd huis lekker warm, en in de zomer juist koel. Naast energie besparen zorgt isolatie dus voor een fijn en comfortabel huis. Bij lagetemperatuurverwarming, zoals met een warmtepomp of WKO (warmte- koudeopslag in de bodem) is isolatie heel belangrijk. Zonder goede isolatie krijg je met dit type verwarming het niet goed warm in huis.

Om u te helpen bij het verduurzamen van uw woning werkt de gemeente Voorschoten samen met het Regionaal energieloket.  

Wilt u uw woning of gebouw verduurzamen? Er zijn diverse subsidies en leningen waar u gebruik van kunt maken. Zowel voor particuliere woningeigenaren als voor VvE’s, ondernemers en verenigingen. Lees op onze subsidiepagina voor welke regelingen u in aanmerking komt.

Begin 2015 hebben alle vijf miljoen huiseigenaren van de Rijksoverheid een voorlopig energielabel ontvangen. Dit label is gebaseerd op onder meer bouwjaar en is bedoeld als stimulans om na te denken over kansen voor een comfortabele en energiezuinige woning. Bij verkoop of nieuwe verhuur moet u het voorlopige label definitief gemaakt hebben. Daarvoor komt een energieadviseur bij u thuis kijken. Meer informatie over energielabels vindt u op Hoe kom ik als huiseigenaar aan een energielabel voor mijn woning? | Rijksoverheid.nl. Ontbreekt een definitief label bij verkoop of verhuur, dan riskeert u een boete van maximaal 405 euro. Benieuwd naar uw (voorlopige) energielabel? Kijk op www.energielabel.nl(externe link).